Vai trò của Insulin với bệnh tiểu đường

Isulin là gì?

Insulin là một hormon có bản chất là protein, được tiết ra bởi tế bào beta của tuyến tụy. Insulin có vai trò làm giảm đường huyết thông qua cơ chế tăng khả năng sử dụng glucose của các tế bào, đặc biệt là tế bào cơ.

Mối quan hệ giữa lnsulin và bệnh tiểu đường?

Sau mỗi bữa ăn, cơ thể chúng ta dung nạp và chuyển hóa thức ăn thành đường (glucose) – nguồn năng lượng chính cho mọi hoạt động trong ngày. Tuy nhiên, các tế bào không thể tự động hấp thu lượng glucose này. Tế bào beta của tuyến tụy (pancreas) sản sinh ra Insulin, một hormone đặc biệt giúp chuyển hóa glucose thành năng lượng để tế bào sử dụng.

Chính bởi chức năng như trên, nhiều người còn ví von Insulin như chiếc chìa khóa vàng, mở cánh cổng và đưa glucose vào bên trong tế bào để cung cấp năng lượng cho cả cơ thể.

Tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hoá do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, đặc trưng của bệnh là tăng đường máu mạn tính cùng với rối loạn chuyển hoá carbonhydrate (chất đường), lipid (chất béo), protein (chất đạm). Nguyên nhân của bệnh do thiếu Insulin có kèm hoặc không kèm kháng Insulin với các mức độ khác nhau. Hệ quả của tăng đường máu mạn tính là tổn thương nhiều cơ quan như: mắt, thận, thần kinh...

Như vậy có thể thấy rằng khắc phục sự thiếu Insulin và giảm đề kháng Insulin là mấu chốt cực kỳ quan trọng trong phòng và điều trị bệnh tiểu đường.

Insulin có mối quan hệ mật thiết với bệnh tiểu đường. Trường hợp đái tháo đường typ 1, tuyến tụy mất khả năng sản sinh Insulin hoặc sản sinh rất ít, không đáng kể. Không có sự trợ giúp của Insulin, tế bào cũng ngừng hấp thụ glucose và lượng glucose trong máu cứ thế tăng lên không ngừng, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Ở chiều hướng ngược lại, người tiểu đường typ 2 vẫn sản sinh Insulin như bình thường. Tuy nhiên, cơ thể người bệnh mất khả năng sử dụng Insulin để chuyển hóa glucose thành năng lượng cho tế bào. Để ứng phó, tuyến tụy lại càng sản sinh ra nhiều Insulin hơn nhưng vẫn không thể điều hòa lượng glucose trong máu. Về lâu về dài, sự mất cân bằng này sẽ gây hại cho nhiều cơ quan trong cơ thể.

Nhằm cải thiện tình hình, bác sĩ có thể yêu cầu bạn tiêm bổ sung các dạng Insulin khác nhau và đưa mức glucose trong máu về ngưỡng an toàn. Bạn tuyệt đối không được tự ý tiêm Insulin khi chưa có chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ điều trị trực tiếp cho mình.

Điều trị đái tháo đường với Insulin

Tiêm Insulin là phương pháp điều trị bắt buộc với người đái tháo đường typ 1. Khi được bổ sung lượng Insulin cần thiết, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh, lạc quan. Riêng với người đái tháo đường típ 2 và đái tháo đường trong thai kỳ, việc có tiêm Insulin hay không, chọn tiêm loại Insulin nào phụ thuộc hoàn toàn vào chẩn đoán của bác sĩ. Chính vì vậy, bạn nên thận trọng và luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi tiêm Insulin cho bản thân hoặc người thân.

Có rất nhiều loạiIinsulin có thể dùng để điều trị bệnh tiểu đường. Chúng được chia thành loại bởi thời gian bắt đầu có hiệu lực, thời gian tác dụng thuốc đạt đến “đỉnh” (nghĩa là độ tập trung của Insulin ở trong máu là cao nhất), và thời gian kéo dài tác dụng.

Các loại Insulin bao gồm:

• Loại Insulin có tác dụng nhanh chóng, bắt đầu có tác dụng sau vài phút và kéo dài trong vài giờ.
• Loại Insulin phổ biến hoặc có tác dụng ngắn, thuốc có tác dụng hoàn toàn sau khi uống khoảng 30 phút và kéo dài từ 3-6 giờ.
• Loại Insulin có tác dụng trung bình, có tác dụng hoàn toàn sau khi uống từ 2-4 giờ, và kéo dài đến 18 giờ.
• Loại có tác dụng lâu, cần 6-10 giờ sau khi uống để độ tập trung Insulin đạt mức cao nhất trong máu, nhưng có tác dụng kéo dài suốt một ngày.

Dùng Insulin như thế nào?

Tất cả bệnh nhân và bác sĩ cần biết rằng khôi phục đúng lượng Insulin cho từng thời điểm cụ thể của từng bệnh nhân riêng biệt chắc chắn sẽ giúp ổn định đường máu. Vì mỗi loại bệnh tiểu týp 1 và týp 2 có sự thiếu hụt Insulin khác nhau nên cách bù insulin cũng rất khác nhau.

• Tiểu đường týp 1

Bởi vì tụy của bệnh nhân không còn khả năng tiết insulin nữa nên bắt buộc phải đưa Insulin từ ngoài vào một cách đều đặn. Bình thường cứ 12 phút tụy lại bơm vào máu một ít Insulin ngay cả khi ta không ăn gì, lượng Insulin này giúp cho việc chuyển hoá đường liên tục được sản xuất ra bởi gan. Khi ăn tụy tiết thêm nhiều Insulin. Do đó khi dùng Insulin ta nên nhớ 2 điểm quan trọng:

• Tiêm Insulin trước bữa ăn.
• Không bao giờ được ngừng tiêm Insulin kể cả không ăn gì (phải giảm liều Insulin).

Nếu biết sử dụng Insulin đúng cách, cuộc sống của người tiểu týp 1 hoàn toàn có thể kéo dài được rất lâu (hơn 70 năm). Thông thường bệnh nhân cần nhiều mũi tiêm/ngày. Dường như chất lượng cuộc sống của bệnh nhân tùy thuộc vào sự sẵn sàng tiêm Insulin.

• Tiểu đường týp 2

Tiểu đường týp 2 được hiểu là có sự thiếu Insulin tương đối và gia tăng đề kháng Insulin. Điều trị bệnh tiểu týp 2 cơ bản dựa vào chế độ ăn, tập thể dục và thuốc uống. Tuy nhiên có nhiều tình thế bắt buộc phải sử dụng Insulin như:

- Khi bị hôn mê tăng đường máu, nhiễm trùng nặng.

- Bị tai biến mạch máu não, tắc mạch.

- Khi điều trị phẫu thuật.

- Khi có thai, cho con bú.

- Khi có biến chứng suy gan, thận, suy tim.

- Khi cần chụp Xquang có thuốc cản quang tĩnh mạch...

- Khi thuốc uống không còn hiệu lực: có từ 10-15% bệnh nhân tiểu đường týp 2 ngay từ đầu đã không đáp ứng với thuốc uống, hằng năm có thêm chừng 5-10% người tiểu đường không thể kiểm soát được đường máu bằng thuốc uống. Sau 5 năm mắc bệnh có 30-40% người tiểu đường buộc phải dùng Insulin nếu muốn có đường máu ổn định tốt, sau 10 năm mắc bệnh chỉ còn khoảng 15% số bệnh nhân điều trị được bằng các loại thuốc uống hạ đường máu.

Tiêm Insulin càng sớm càng có cơ hội quay trở lại với thuốc uống hạ đường máu.

Từ khi thuốc Insulin ra đời, nó đã trở nên không thể thiếu trong cuộc hành trình điều trị bệnh của bệnh bệnh tiểu đường – đái tháo đường. Những người bị bệnh tiểu đường ngoài việc sử dụng thuốc Insulin, còn phải thường xuyên tập luyện thể dục, ăn uống điều độ để duy trì ổn định lượng đường trong máu.