[Cảnh báo] 12 nguyên nhân ít sữa mẹ thường gặp

I. Dấu hiệu mẹ ít sữa sau sinh

Thiếu sữa, ít sữa sau khi sinh là hiện tượng vú người mẹ tiết ra rất ít sữa, những người mẹ vừa sinh con mà vú không tiết sữa cho con bú cũng được coi là thiếu sữa. Khác với mất sữa, thiếu sữa thông thường chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, không gây đau đớn cho người mẹ nhưng ảnh hưởng lớn đến nguồn sữa của mẹ dành cho bé. Nếu không xử trí kịp thời, người mẹ có thể vĩnh viễn không có đủ sữa cho con bú.

Căng thẳng, stress là những phản ứng của cơ thể để đối phó với những thay đổi từ bên ngoài hoặc bên trong cơ thể. Những căng thẳng xấu, đau khổ hay thậm chí là tiêu cực rất có hại và gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe cho mẹ sau sinh, điển hình phải kể đến tác động làm giảm nồng độ 2 loại hormone là Prolatin và Oxytocin. 

Prolactin là loại hormone được tiết ra từ thùy trước tuyến yên có vai trò quyết định trong việc sản xuất sữa ở mẹ sau sinh, còn hormone Oxytocin giữ vai trò đẩy sữa ra ngoài. Khi hai loại hormone này giảm xuống, kết quả sẽ khiến sữa mẹ ít dần đi và nếu tình trạng này kéo dài có thể gây mất sữa. Đây là nguyên nhân khiến mẹ ít sữa sau sinh khá thường gặp nhưng lại hay bọ bỏ qua.

Sau sinh, đa phần các mẹ Việt đều có chế độ ở cữ và ăn uống với một thực đơn rất nhàm chán và nghèo nàn về dinh dưỡng. Gầy như phải bỏ qua mọi món ăn hàng ngày, thay vào đó chỉ tập trung ăn một số món cơ bản được cho là tốt nhất như là cơm trắng, thịt lợn thuộc, rau ngót luộc, rau thiên lý luộc và đặc biệt là món cháo móng giò.

Thậm chí, nhiều mẹ còn tự ép mình ăn thật nhiều cháo móng giò hằng móng sẽ có nhiều sữa hơn cho con bú theo kinh nghiệm của các bà, các mẹ đi trước truyền lại. Chính chế độ ăn uống bất hợp lý này đã dẫn đến thiếu hụt các vitamin và khoáng chất từ hoa quả, rau xanh đồng thời nảy sinh tâm lý hoảng sợ mỗi bữa ăn và kéo theo đó là lượng sữa ngày một ít dần.

Ngoài ra nếu không được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cũng khiến mẹ suy nhược dần, lâu phục hồi sức khỏe sau sinh. Từ đó lượng sữa tiết ra cũng sẽ giảm dần.

Mẹ sau sinh không cần kiêng khem quá nhiều, nhưng có một số thực phẩm mẹ nên kiêng vì chúng có thể là nguyên nhân ít sữa. Các thực phẩm này bao gồm lá lốt, rau mùi tây, rau bạc hà, măng chua, đồ uống có cồn, cà phê, mì tôm, thức ăn nhiều dầu mỡ, ớt, tỏi.

Sữa được sản xuất và tiết ra từ các mô tuyến vú, do đó khi người mẹ gặp phải các vấn đề về tuyến vú có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất sữa mẹ. Một số bệnh thường gặp như:

• Tắc tia sữa: Nguyên nhân chủ yếu do sữa mẹ tiết nhiều, đường ống dẫn nhỏ hẹp dẫn đến tắc nghẽn tia sữa.
• Áp xe vú: Thường xảy ra khi bị tắc tia sữa kéo dài.
• Viêm ống dẫn sữa: Chủ yếu do vi khuẩn xâm nhập vào tuyến vú gây ra hoặc do mẹ vệ sinh không đúng cách gây viêm tắc tia sữa hoặc gây tổn thương các ống dẫn sữa, dẫn đến viêm nhiễm ở các ống dẫn sữa ảnh hưởng quá trình dẫn sữa làm giảm lượng sữa vận chuyển ra ngoài đầu ti cho bé bú.
• Nứt cổ gà nghiêm trọng: Là hiện tượng thường gặp ở phụ nữ đang trong giai đoạn nuôi con, đặc biệt sau khi sinh một vài tuần và nguyên nhân chủ yếu do cho trẻ bú sai tư thế, sai cách, dẫn đến khớp ngậm của trẻ không đúng.
• Mẹ có phẫu thuật ngực sau sinh: Khi ngực mẹ đang bị tổn thương sẽ ảnh hưởng rất lớn tới quá trình sản xuất sữa mẹ.

Sữa mẹ được sản xuất dưới sự tác động của estrogen, progesterone, prolactin và oxytocin, do đó một số bệnh liên quan đến rối loạn nội tiết hoặc thiếu máu có thể tác động đến quá trình sản xuất sữa. Những bệnh điển hình gây tác động:

• Bệnh tuyến giáp: Trong thời kỳ tiết sữa, hormone tuyến giáp sẽ điều chỉnh oxytocin và prolactin, khi chức năng hoạt động của tuyến giáp bị suy giảm sẽ ảnh hưởng đến khả năng điều tiết 2 loại hormone này gây ra tình trạng ít sữa.  
• Thiếu máu: Thiếu máu xảy ra khi cơ thể mẹ không có đủ các yếu tố cần thiết tham gia vào quá trình tạo máu, hiện tượng này sẽ khiến cho các tế bào trong cơ thể không nhận được đủ oxy dẫn đến sự mệt mỏi, suy giảm năng lượng và làm rối loạn quá trình sản xuất và bài tiết sữa mẹ.

Ngoài ra, prolactin được tiết ra từ tuyến yên của vỏ não và oxytocin được sản sinh từ vùng dưới đồi. Chính vì thế, một số mẹ bị tổn thương vùng tuyến yên và vùng dưới đồi có thể gây giảm lượng 2 hormon này cũng làm giảm nguồn sữa mẹ.

Mẹ sinh non khi cơ chế sản xuất sữa chưa hoàn thiện sẽ dẫn đến tình trạng ít sữa sau sinh. Đối với mẹ sinh mổ, những cơn đau sau phẫu thuật cùng với thuốc kháng viêm, thuốc giảm đau là những cản trở rất lớn với sự hoạt động của tuyến sữa. Vì vậy, những mẹ sinh non hoặc sinh mổ hay gặp tình trạng ít sữa hơn so với các mẹ sinh thường.

Trong quá trình cho con bú, mẹ lại mang thai một em bé khác thì nồng độ 2 hormone Estrogen và Progesteron tăng cao làm kìm hãm sự sản sinh hormone Prolactin - hormone kích thích sản xuất sữa mẹ. Do đó khi mẹ vừa mang thai vừa cho em bé khác bú, lượng sữa mẹ sẽ giảm.

Sót rau là hiện tượng một phần hoặc tất cả nhau thai còn bám trong cổ tử cung của người mẹ sau khi sinh em bé. Mặc dù sót rau rất hiếm gặp, nhưng khi xảy ra nó sẽ khiến mẹ đau đớn vì những cơn co bóp tử cung và tình trạng này còn gửi tín hiệu “giả” báo hiệu cho cơ thể mẹ làm cho các cơ quan hiểu lầm là mẹ vẫn đang mang thai. Điều này khiến nồng độ hormone progesterone vẫn duy trì ở mức độ cao sẽ ức chế quá trình sản xuất sữa mẹ.

Khi trẻ còn nhỏ (khoảng dưới 3 tháng tuổi), việc bú lắt nhắt diễn ra rất thường xuyên vì dạ dày của trẻ còn nhỏ. Lúc này, sữa mẹ chưa xuống nhiều, hoạt động bú lắt nhắt của bé sẽ kích thích tuyến sữa tiết ra nhiều sữa hơn. Tuy nhiên, khi bé đã lớn hơn mà vẫn bú lắt nhắt trong mỗi cữ như vậy, cơ thể mẹ sẽ lầm tưởng là nhu cầu sữa ít hơn và hạn chế tiết sữa.

Bao gồm việc hút sữa quá thường xuyên khi mà bầu sữa vẫn chưa đầy (nguyên nhân này gần tương tự như việc trẻ bú lắt nhắt), lực hút quá mạnh làm tổn thương đầu ngực hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào máy hút sữa mà quên mất việc cho con bú. Tất cả đều có thể là nguyên nhân gây ít sữa ở mẹ.

Sau khi tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân ít sữa mẹ, mẹ có thể tham khảo ngay một số phương pháp dưới đây, giúp cơ thể tiết nhiều sữa hơn: 

• Nếu bé ngủ li bì trên 4 tiếng, hãy đánh thức bé để bé bú mẹ.
• Dạy cho bé cách ngậm bắt vú mẹ.
• Hạn chế tối đa việc cho bé dùng sữa công thức, chỉ dùng khi hoàn cảnh thật sự bắt buộc.
• Không chia nhỏ các cữ bú mà mẹ cố gắng cho con bú đều theo cữ, các cữ bú cố gắng để trẻ bú no.
• Luôn giữ cho tinh thần luôn thoải mái, tránh căng thẳng hay bị stress. 
• Ăn uống đủ chất, ăn đa dạng thực phẩm, tăng khẩu phần hơn so với bình thường.​
• Khẩu phần ăn cần đủ bốn nhóm thực phẩm: Chất đạm (thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ…; chất béo (dầu, mỡ, bơ…; chất đường bột (gạo, mì, khoai…; vitamin và khoáng chất (rau xanh và hoa quả tươi).
• Ngủ đủ giấc ít nhất 8 tiếng/ ngày.
• Mỗi ngày đảm bảo uống từ 2,5-3 lít nước, có thể bổ sung nước từ nhiều nguồn khác nhau như nước quả, nước canh, đặc biệt là nước lọc.
• Buổi tối trước khi đi ngủ mẹ có thể uống một ly sữa, ban đêm sau khi cho con bú cần uống ngay một ly nước để sữa mau về.​

>>> Xem thêm: Tổng hợp những món ăn lợi sữa mà không béo cho các mẹ mới sinh

Ngoài chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý các mẹ có thể sử dụng các sản phẩm lợi sữa có nguồn gốc thảo dược tự nhiên, các sản phẩm hỗ trợ tăng số lượng và chất lượng sữa mẹ mà không phải là thuốc như Breastfeeding Support đến từ Úc.

Breastfeeding Support được đánh giá là sản phẩm nổi bật nhất trên thị trường viên uống lợi sữa hiện nay, không chỉ tại nước Úc mà còn trên khắp thế giới. Sản phẩm là sự kết hợp đỉnh cao của 2 loại thảo dược lợi sữa hàng đầu hiện nay có nguồn gốc từ Địa Trung Hải, là Cỏ cà ri (Fenugreek) và Cây ô rô/kế thánh (Blessed thistle), mang đến hiệu quả gọi sữa về dồi dào trong vòng 24 giờ và nâng cao chất lượng nguồn sữa vượt trội.

Cỏ cà ri có thành phần galactagogues, nằm chủ yếu trong hạt cây. Hoạt chất này có tác dụng kích thích tăng tiết hormone prolactin từ đó tăng sản xuất sữa mẹ, gọi sữa về nhiều chỉ trong vòng 24 giờ. Hàm lượng tinh chất hạt cây cà ri trong sản phẩm Herbs Of Gold Breastfeeding Support lên tới 3000mg - cao nhất trên thị trường viên lợi sữa hiện nay. Vì vậy hiệu quả kích thích sản xuất sữa và tăng lượng sữa mẹ vượt trội. 

Cây ô rô/cây kế thánh (blessed thistle) chứa các hoạt chất có khả năng kích thích cơ thể mẹ tăng tiết hormone Oxytocin có vai trò làm co bóp các cơ trơn quanh nang, đẩy sữa khỏi nang, đi vào các ống sữa ra ngoài. Hiểu cách khác, loại thảo dược này giúp thông sữa và giải phóng sữa khỏi bầu ngực. Nhờ vậy, sữa sẽ được phóng ra một cách tự nhiên và liên tục tạo thành phản xạ xuống sữa, tiết sữa khi bé kéo núm vú và mút. 

Đặc biệt, Oxytocin được tiết ra sau sinh và trong quá trình cho con bú có tác dụng làm cho mối liên kết của người mẹ với trẻ bền chặt hơn. Đặc biệt oxytocin còn có tác dụng làm giảm lượng cortisol - đây là một loại hormon gây ra những stress, lo lắng. Điều này giúp mẹ cảm thấy thư giãn, giảm stress và tăng cường sự gắn kết của mẹ và bé.

>>> Xem chi tiết sản phẩm TẠI ĐÂY

Không chỉ vậy cả cỏ cà ri và cây ô rô đều là những loài thảo dược rất tốt cho sức khỏe và chứa nhiều dưỡng chất tốt cho mẹ và bé. Vì vậy, Breastfeeding Support không chỉ tăng lượng sữa mà còn làm tăng chất lượng sữa mẹ, giúp sữa mẹ đặc sánh và thơm mát hơn.

Breastfeeding Support là sản phẩm lợi sữa của thương hiệu Herbs Of Gold. Đây là thương hiệu chăm sóc sức khỏe từ thảo dược thiên nhiên số 1 nước Úc. Các sản phẩm của Herbs of Gold đảm bảo nguồn gốc 100% từ thiên nhiên. Quá trình nghiên cứu, lựa chọn nguyên liệu đến sản xuất đều trải qua các khâu kiểm tra gắt gao nhằm đáp ứng các quy định nghiêm ngặt về an toàn và chất lượng, được đặt ra bởi cả Chính phủ Úc và các tổ chức tiêu chuẩn về thảo dược trên thế giới.

Viên uống lợi sữa chất lượng cao Herbs Of Gold Breastfeeding Support hiện đã được nhập khẩu và phân phối chính hãng tại Việt Nam, nên các mẹ không cần phải mua sản phẩm thông qua con đường xách tay nữa.

>>> Xem thêm: Top 12 loại thuốc lợi sữa giúp sữa mẹ về ướt áo, lại vừa đặc vừa thơm

Lời kết: Trên đây là những chia sẻ của Nhà thuốc 365 về những nguyên nhân ít sữa mẹ thường gặp. Qua bài viết, hy vọng mẹ sẽ hiểu hơn về tình trạng ít sữa và có cách xử lý đúng, hiệu quả.